11 ZWAARTEKANSEN

Toelichting

 

Hoe leg je kans vast? Aan het begin van de vorige eeuw liet

de Franse kunstenaar Marcel Duchamp drie stukken draad,

allemaal 1 meter lang, van 1 meter hoog op een schildersdoek

vallen. Hij fixeerde de golvende, kronkelende vorm waarin ze

vielen met vernis. Vervolgens zaagde hij die vormen uit drie

smalle planken, om drie 'linialen' te maken -allemaal een

willekeurige meter lang.

 

Hij noemde het werk 3 Standaardstoppages, een verwijzing

naar de 'standaardmeter', een platina staaf van 1 meter lang

in het Franse staatsarchief, die lang diende als het hoogste

ijkpunt van andere linialen.

 

Wat hier kans wordt genoemd, zijn de effecten van de zwaarte­

kracht. Wie een dobbelsteen gooit doet niets bovennatuurlijks,

maar de meeste mensen hebben niet genoeg controle om de

uitkomst te bepalen. 'Kans' is een ander '\Voord voor de grenzen

van onze beheersing.

 

Op die manier bekeken ligt de aarde vol stoppages. Overal

blijft alles liggen waar en hoe de zwaartekracht het achterlaat.

 

Wat volgt is een zeer gedeeltelijk archief. Op deze afbeeldingen

is elf keer de omtrek van een steen grofweg vastgelegd, zoals

Duchamp zijn kromme draden uit planken sneed. De illustraties

leggen steeds twee kansen vast:

 

1. de 'zwaartekans', de manier waarop de steen bleef liggen;
2. de toevallige hoek waaronder iemand de steen nu eenmaal
   aantrof, en heeft gefotografeerd